سفلیس، بیماری مقاربتی قدیمی و دردسرساز

سفلیس یک بیماری آمیزشی پیچیده است که از طریق باکتری ترپونما پالیدوم ایجاد می‌شود. این بیماری دارای دوره‌ی نهفته است، فرد مبتلا به بیماری است اما هیچ‌گونه علامت و نشانه‌ای از بیماری وجود ندارد.

در ابتدا سفلیس از جایی که عفونت وارد شده به صورت زخم‌های بدون درد ظاهر می‌شود (معمولا اطراف اندام‌های تناسلی، مقعد یا دهان) این زخم‌ها را سفلیس می‌نامند و این مرحله از بیماری را به عنوان بیماری سفلیس ابتدایی می‌شناسند. در مرحله‌ی بعدی دانه‌های گسترده و علائمی شبیه به آنفلوانزا ظاهر می‌شوند (سفلیس ثانویه). اگر این بیماری درمان نشود سفلیس سوم سال‌ها بعد ظاهر شده و مشکلاتی را برای مغز، چشم‌ها، قلب و استخوان‌ها بوجود می‌آورد.

در این مقاله با علائم سفلیس، مراحل، نحوه‌ی تشخیص، راه‌های پیشگیری و درمان و مشکلات مربوط به این بیماری آشنا می‌شوید. با ما همراه باشید.

سفلیس چیست؟

سفلیس نوعی عفونت مقاربتی (STI) است که توسط نوعی باکتری معروف به ترپونما پالیدوم ایجاد می شود. طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها ، در سال ۲۰۱۶ ، بیش از ۸۸۰۰۰ مورد بیماری سفلیس در آمریکا گزارش شده است. میزان زنان مبتلا به سفلیس در ایالات متحده کاهش یافته است ، اما این میزان در میان مردان ، به ویژه مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند ، در حال افزایش است.

اولین علامت این بیماری یک زخم کوچک و بدون درد است. می تواند در اندام های جنسی ، راست روده یا داخل دهان ظاهر شود. این زخم را شانکر می نامند. مردم اغلب بلافاصله متوجه آن نمی شوند.

تشخیص سیفلیس می تواند چالش برانگیز باشد. شخصی می تواند سالها بدون هیچ گونه علائمی به آن مبتلا شود. با این حال ، هر چه این بیماری زودتر کشف شود ، بهتر است. سفلیس که برای مدت طولانی درمان نشود ، می تواند به ارگان های مهم مانند قلب و مغز آسیب جدی برساند.

سفلیس با استفاده از توالت فرنگی با شخص دیگر، پوشیدن لباس شخص دیگر یا استفاده از ظروف غذا خوردن فرد دیگر نمی تواند انتقال یابد.

علائم بیماری سفلیس چیست؟

دوره‌ی نهفتگی این بیماری از زمان ابتلا بین ۱۰ تا ۹۰ روز است.

سفلیس اولیه

دانه‌های قرمز بدون درد کوچک که به سرعت تبدیل به زخم می‌شوند. این زخم‌ها در ظرف ۴ تا ۸ هفته بدون درمان خوب می‌شوند. اگر درمان مناسب انجام بگیرد بهبودی کامل بین ۱ تا ۲ هفته زمان می‌برد. گاهی زخم‌ها داخل مهبل یا مقعد قرار دارند و اغلب به دور از توجه باقی میمانند.
بزرگ شدن غدد لنفاوی که در نزدیکی زخم‌ها قرار دارند به مدت ۵ هفته از زمان ابتلا به این بیماری ادامه پیدا می‌کند. مردانی که دارای زخم‌های سفلیس در ناحیه تناسلی هستند دچار لنفادنوپاتی (تورم غدد لنفاوی) در کشاله ران می‌شوند و آنهایی که این زخم‌ها را در دهان پیدا میکنند به لنفادنوپاتی گردن مبتلا می‌شوند. اگر سفلیس در ناحیه‌ی مقعد یا مهبل به وجود آمده باشد تنها می‌توان از طریق آزمایش فراصوت لگنی لنفادنوپاتی را تشخیص داد.

سفلیس ثانویه

بیمار در مرحله‌ی بسیار واگیرداری قرار دارد.
اگر درمان نشود یا درمان مناسب نباشد، بین ۳ هفته تا ۳ ماه از اولین مرحله‌ی بیماری جوش‌های پوستی در تمام بدن بوجود می‌آیند.
این جوش‌ها ممکن است ناچیز یا زمخت، قرمز یا قهوه‌ای مایل به قرمز باشند. معمولا روی بدن و سپس روی کف دست و پا ظاهر می‌شود. خارش ندارند و با فعالیت فیزیکی و گرما بیشتر بروز می‌کنند. به طور خود‌ به خود در عرض چند هفته رفع شده ولی در طول دو سال دوباره ظاهر می‌شوند.
ریزش موی تکه‌ای
سطوح مخاطی قرمز مانند داخل دهان، گلو، ناحیه تناسلی، مبهل و مقعد.
ورم لوزه یکطرفه که ممکن است زخم شده و همراه با ورم غدد لنفاوی گردن باشد.
لکه‌های مرطوب سفید-خاکستری در اطراف کشاله ران و زیر بغل و زیر سینه‌ها ظاهر می‌شوند.
علائم دیگر شامل تب، خستگی، درد مفصل و عضلات، سردرد و تورم غدد لنفاوی می‌باشد.
اندام هایی که ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرند شامل کبد، کلیه، مفصل‌ها، چشم‌ها (اختلال در بینایی) و سیستم عصبی مرکزی هستند.

دوره‌ی نهفتگی پیشین سفلیس (دو سال اول)

فرد مبتلا می‌تواند بیماری را انتقال دهد.
در تست پزشکی نشانه‌ای دیده نمی‌شود و همه چیز عادی به نظر می‌رسد.
ادامه‌ی بیماری با آزمایش پادتن ترپونما قابل تشخیص است.

دوره‌ی نهفتگی پسین سفلیس (پس از دو سال)

بیمار ناقل نیست.
در تست پزشکی نشانه‌ای دیده نمی‌شود و همه چیز عادی به نظر می‌رسد.
ادامه‌ی بیماری با آزمایش پادتن ترپونما قابل تشخیص است.

سفلیس سوم

پس از ابتلای اولیه علائم و نشانه‌های بیماری در عرض ۳ تا ۱۰ سال گسترش می‌یابد و به واکنش‌های سیستم ایمنی بدن پاسخ می‌هد. این مورد در کشورهای توسعه یافته بسیار نادر است.
ممکن است زخم‌های گرلونوماتوز بر روی پوست، دهان، گلو و حتی استخوان‌ها پدیدار شوند. شاید دانه‌ها و زخم‌های ایجاد شده سالها بر روی بدن باقی بمانند. زخم‌های پوستی دردی ندارند اما گوم‌های ایجاد شده در استخوان‌ها درد کلافه کننده‌ای دارند که شب‌ها شدت آن بیشتر می‌شود. سفلیس اعصاب هم باعث سردرد، گیجی، تار دیدن، اختلال روانی، فلج و جنون می شود. این عوارض ۱۰ تا ۳۰ سال پس از ابتلا روی می‌دهد.
بیماری نخاع باعث تلو خوردن، اختلال مثانه، ناتوانی جنسی و تغییرات حسی می‌شود که در اثر از کار افتادن مفاصل و زخم‌های پا بوجود می‌آید.
شاید اندام‌های داخلی دیگر هم مانند قلب، رگ‌ها، چشم، کبد و خون هم در اثر آلودگی آسیب ببینند.

سفلیس مادرزادی

برای جلوگیری از سفلیس مادرزادی تا ۱۶ هفته قبل از حاملگی می‌توان آن را درمان کرد.
اگر سفلیس اولیه مادر درمان نشود جنین در بیشترین خطر ابتلا قرار دارد.
احتمال سقط جنین یا مرده زایی وجود دارد.
در اولین هفته‌های زندگی اثرات سفلیس ثانویه مانند تاول، دانه‌های برجسته، لکه های مخاطی و زگیل لاتیوم (بسیار مسری) بروز می‌کنند.
با صدای بلند نفس کشیدن، استخوان ملتهب، کبد و غدد لنفاوی متورم شایع هستند.
تغییرات خونی مانند: کم خونی، کاهش پلاکت‌های خون و افزایش سلول‌های سفید را شامل می‌شود.
سفلیس مادر زادی اغلب بر روی چشم‌ها، گوش‌ها مفاصل و سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارد.
نشانه‌های مشخصه ی آن، هاچینسون دندان، خمیده شدن استخوان‌های ساق پا و نشانه‌های ظاهر شده در صورت است.

پیشگیری

مانند انواع دیگر بیماری‌های مقاربتی (آمیزشی) پرهیز از تعدد شرکای جنسی و روابط پرخطر می‌تواند از مبتلا شدن به این بیماری جلوگیری کند. اجتناب از تماس فیزیکی با شخص مبتلا و همچنین در صورت برقراری ارتباط جنسی، استفاده صحیح از کاندوم در کاهش خطر انتقال سفلیس مؤثر است، همچنین می‌توان از طریق غربالگری مادران در طول دوران بارداری و درمان کسانی که مبتلا هستند، از ابتلای نوزادان به سفلیس مادرزادی پیشگیری کرد.

بیشتر بخوانید: بیماری‌های مقاربتی خطرناک؛ پیشگیری بهتر است یا درمان؟

درمان

درمان سفلیس به‌راحتی با آنتی‌بیوتیک امکان‌پذیر است. درمان سیفلیس اولیه و ثانویه با تزریق پنی‌سیلین انجام می‌شود. پنی‌سیلین یکی از پرکاربردترین آنتی بیوتیک‌ها است و معمولاً در درمان سفلیس مؤثر است. افرادی که به پنی‌سیلین حساسیت دارند، احتمالاً با یک آنتی‌بیوتیک متفاوت تحت درمان قرار می‌گیرند، مانند:

داکسی سایکلین
آزیترومایسین
سفتریاکسون

در صورت ابتلا به سیفلیس عصبی روزانه پنی‌سیلین وریدی تجویز می شود؛ گاهی ممکن است برای درمان این بیماری نیاز به بستری کوتاه‌مدت در بیمارستان باشد. متاسفانه تشخیص دیرهنگام و عدم درمان سیفلیس عوارض جدی و غیرقابل‌برگشت را برجای می‌گذارد. درمان با آنتی بیوتیک‌ها، باکتری‌ها را از بین می برند اما هدف اصلی درمان سفلیس با آنتی‌بیوتیک، کاهش درد و ناراحتی در بیمار است.

کلام آخر

سفلیس نیز مانند سایر بیماری‌های منتقله از راه جنسی قابل‌پیشگیری است؛ هرچندکه پیشگیری از آن چالش‌ بیشتری دارد؛ زیرا زخم سیفلیس می‌تواند در بخش‌هایی از بدن، مانند رکتوم و واژن باشد که فرد مبتلا از آن بی‌اطلاع است؛ بنابراین ممکن است کاندوم کاملاً زخم‌ها را نپوشاند و مانع انتقال بیماری سفلیس تناسلی به شریک زندگی شما نشود.

بهترین روش پیشگیری از سفلیس تناسلی در مردان و زنان نداشتن رفتار جنسی پرخطر است. در صورت تشخیص به‌موقع بیماری سیفلیس می‌توان از عوارض آن جلوگیری کرد. اگر احتمال می‌دهید که به سیفلیس مبتلا شدید یا در صورت مشاهده علائم سفلیس می‌توانید در قدم اول به پزشک داخلی- عمومی، اورولوژیست یا دکتر زنان مراجعه کنید. پزشک بعد از بررسی علائم و درصورت تشخیص سفلیس مزمن جهت معاینه تخصصی شما را به پزشک متخصص بیماری‌های عفونی ارجاع خواهد داد.