شقاق یا فیشر مقعدی چیست؟

.شقاق یا فیشر مقعد به صورت یک شکاف بیضی شکل کوچک در سر مقعد است که باعث درد و خون ریزی هنگام اجابت می شود. این بیماری بسیار شایع است و اگر زود اقدام به پیگیری آن شود می تواند به راحتی درمان شود. شقاق حاد، شامل شکاف یا پارگی سطحی پوست مقعد است که درصورت عدم بهبودی آن با گذشت زمان می‌تواند تبدیل به بیماری مزمن می‌شود و عضلات زیرین را نیز درگیر کند.

شقاق مقعد چیست؟

بیماری فیشر مقعد (fissure) برای عموم مردم تقریبا یک چیز عادی است. و افراد بسیاری به آن دچار می‌شوند، ولی غالبا با بواسیر که آن هم با درد و خون ریزی همراه است اشتباه گرفته می‌شود.

این عارضه در همه سنین رخ می‌دهد و مختص گروه سنی خاصی نیست. همچنین میزان شیوع این بیماری در زنان و مردان تقریبا به یک اندازه است اما احتمال بروز شقاق در زنان بعد از زایمان بیشتر است. اکثر فیشرها (۸۵ الی ۹۰ درصد) در پشت مقعد و ۱۰ الی ۱۵ درصد در جلو و برای تعداد معدودی هم جلو و هم عقب این ناحیه رخ می‌دهد.

شقاقی که در محل دیگری واقع باشد مربوط به بیماری های دیگری است که باید بیشتر بررسی شود. در موارد بسیاری امکان درمان یا بهبود فیشر مقعد با رعایت تغذیه و جلوگیری از یبوست، با مصرف مایعات و رژیم غذایی پرفیبر وجود دارد اما در صورت تکرار فشار باید احتمال عود مجدد و حتی مزمن شدن بیماری را در نظر گرفت.

عوامل ایجاد شقاق مقعد چیست؟

یبوست
اسهال طولانى مدت
کم تحرکی
رابطه مقعدی
تنگی دریچه مقعد
بارداری و زایمان
خاراندن مداوم
بیش از حد تمیز کردن مقعد با دستمال زبر
کرون یا سرطان روده و بیماریهای مقاربتی
بیمارى هاى زمینه اى مانند سرطان مقعد، AIDS، سل، تروماى ناحیه مقعد

بیشتر بخوانید: پاره شدن کاندوم و انتقال ایدز

خونریزی مقعد در شقاق

دفع خون روشن در زمان دفع یا بعداز آن از دیگر علائم فیشر مقعدی است. با دفع مدفوع سیاهرنگ (melena) باید علل دیگری را جستجو نمود.

ترشحات چرکی می تواند بعلت عفونت ثانویه شقاق ایجاد شود.
گاهی در حاشیه های برجسته شقاق فیستول کوچکی سبب دفع ترشحات چرکی می شود.
خارش مخرج گاهی ایجاد می شود ولی وجود آن برای تشخیص ضرورت ندارد.
گاهی بواسیر(هموروئید) بطور همزمان با شقاق وجود دارد و وجود توام آنها دلیلی برای اقدام جراحی( لیزری با استاندارد) حتی در شقاق حاد می باشد.
شقاق در ذات خود سرطان زا نیست اما خاصه در بالای 40 سالگی باید وجود همزمان آنها را در نظر داشت.

درمان شقاق

اهداف درمان های اولیه‌ای که برای شقاق‌های مقعدی طراحی شده‌اند و اغلب بسیار .موفقیت آمیز نیز هستند، مبتنی بر نرم‌تر کردن مدفوع و گذر آسان تر آن از مقعد و جلوگیری از بروز یبوست می‌باشند. نوشیدن مایعات فراوان و گرفتن یک رژیم غذایی با داشتن فیبر بالا واحتمالا استفاده از نرم کننده‌ها و حجم دهنده‌های مدفوعی در این روش‌ها انجام می‌پذیرد.

جهت درمان باید سیکل درد، اسپاسم و ایسکمی شکسته شود. اولین قدم درمانی تجویز ملین‌هایی است که مدفوع را حجیم و شل می‌کنند و همراه با آن نشستن در لگن آبگرم را توصیه می‌کنیم.

در این مرحله تجویز پماد آنتی هموروئید (حاوی مواد بیحس‌کننده، کورتون و مواد نرم‌کننده می‌باشد) یا ژل لیدوکائین می‌تواند کمک‌کننده باشد. اغلب موارد شقاق حاد با چنین درمانی بهبود می‌یابند. در صورتی‌که پاسخ درمانی کافی گرفته نشد، یا شقاق از نوع مزمن بود، می‌توان از داروهای دیگری استفاده کرد.

تزریق موضعی سم بوتولینیوم (بوتاکس) نیز با فلج موقت عضلات اسفنکتر داخلی، یک نوع اسفنکتروتومی شیمیایی موقت ایجاد می‌کند که می‌تواند باعث بهبودی فیشر شود. اما در دراز مدت تا ۴۱٪ احتمال عود وجود دارد.

جراحی و عمل با لیزر شقاق

در لیزر این ناحیه ابتدا محل زخم شقاق با بيحسي موضعي بيحس مي گردد و سپس با ليزر زخم برداشته ميشود و عضله دور مقعد به ميزان كم برش داده ميشود تا به زخم فرصت لازم جهت بهبود داده شود.

در حين عمل اگر زائده اضافي در اثر شقاق بوجود آمده باشد قابل برداشتن است و لذا مقعد فرم نرمال اوليه خود را پيدا ميكند. بعد از عمل با ليزر شقاق بيمار ميتواند دفع راحت داشته باشد.

شقاق به طور کلی عمل جراحی لیزر شقاق با بیحسی موضعی و بصورت سرپائی در مطب مطابق روشهای استاندارد که یکی از آن روش ها استفاده از لیزر فیشر می باشد اقدام به قطع اسفنکتر داخلی در نواحی طرفی می شود و زائده پوستی sentinel pile نیز برداشته می شود.

با استفاده از داروهای بیحسی کننده طولانی اثر بیمار می تواند بلافاصله به محل کار خود مراجعه نماید. اکثر بیماران بهبود فوری درد را بعد از جراحی تجربه می کنند ولی .تا چند روز بعد از آن درد حاصله را می توان با مصرف مسکن کنترل نمود.

از عمل لیزر شقاق بنام عمل سرپایی شقاق نیز نامبرده می‌شود.

دستورات بعد از عمل لیزر فیشر

1- رژیم پرفیبر

2- استفاده از ملین در صورت لزوم

3- مسکن

4- آنتی بیوتیک

5- پیاده روی و استحمام و نیز رانندگی بلامانع است.

جمع بندی

شقاق مقعد، یک پارگی در قسمت داخلی .راست روده (کانال مقعد) است که باعث ایجاد درد در حین حرکات روده می‌شود. شکاف مقعدی معمولا منجر به ایجاد مشکلات جدی تری. نمی‌شود اما برای بیماران بسیار دردناک بوده و .هراس بزرگی از رفتن به دستشویی و رفع مدفوع را در افراد به وجود می آورد.

در اکثر مواقع این ضایعه با درمان در منزل پس از چند روز یا چند هفته بهبود می یابد که به این نوع شقاق، شقاق مقعدی حاد یا کوتاه مدت می‌گویند. اما در صورتی بعد از 8 تا 12 هفته بهبود نیابد، فیشر مقعدی مزمن یا طولانی مدت محسوب می شود. برای درمان فیشر مقعدی مزمن باید به پزشک مراجعه شود.

برگرفته از: Anal fissure

ممنونیم که این مطلب را تا انتها مطالعه کردید. سوالات خود در مورد شقاق را از ما بپرسید.